Rynek pracy w Polsce zmienia się szybciej niż kiedykolwiek. Coraz więcej osób staje przed wyborem: zostać na etacie czy spróbować sił w jednoosobowej działalności gospodarczej (JDG). Oba rozwiązania mają swoje plusy i minusy - różnią się nie tylko wysokością zarobków 'na rękę', ale także podatkami, urlopami czy bezpieczeństwem socjalnym.
Jak budować procesy, rozwijać zespoły i realnie wpływać na skalę działania firmy, gdy zakres odpowiedzialności wykracza poza utarte schematy? Dzmitry Tarashkevich, Head of TechOps Department w SOFTSWISS, opowiada o swojej ścieżce kariery, kluczowych decyzjach oraz o tym, co naprawdę go motywuje w pracy. Na końcu artykułu Aleksandra Ośko, doradca zawodowy i coach ds. komunikacji międzykulturowej, przedstawi analizę strategii kariery bohatera wywiadu oraz praktyczne wskazówki, jak można je zastosować w rozwoju zawodowym.
Założenie strony internetowej przestało być czasochłonnym zadaniem zarezerwowanym dla programistów. Dzięki nowoczesnym technologiom i intuicyjnym narzędziom takim jak kreator stron możesz uruchomić profesjonalną witrynę w zaledwie kwadrans, bez znajomości kodowania czy skomplikowanej konfiguracji technicznej.
Połączenie pracy zawodowej z odkrywaniem nowych zakątków globu to dla wielu osób definicja idealnego stylu życia. Jeszcze niedawno taka wizja wydawała się odległym marzeniem, dostępnym tylko dla nielicznych. Dziś, dzięki rozwojowi technologii i zmianom na rynku pracy, staje się coraz bardziej realną opcją.
Płace w brytyjskiej służbie zdrowia bez wątpienia należą do najwyższych. Z tego powodu do Zjednoczonego Królestwa niemal nieustannie napływa wykształcona kadra medyczna z całego świata, w tym oczywiście i z Polski.
Pracownicy służby zdrowia w Wielkiej Brytanii zarabiają od 10% do 30% więcej niż osoby na podobnych stanowiskach pracujące w Australii, Nowej Zelandii czy Kanadzie. Porównanie pensji w angielskim sektorze medycznym z pensjami w polskiej służbie zdrowia pokazuje zdecydowanie większe dysproporcje. Polscy lekarze i pielęgniarki mają powody do narzekań. Nie powinno więc dziwić, że kuszeni wysokimi zarobkami decydują się na karierę w Zjednoczonym Królestwie.
Zarobki w służbie zdrowia w tym kraju stale rosną. W porównaniu do roku 1997, w którym przeciętna stawka w tym sektorze wynosiła 7,6 GBP, w roku 2004 była ona o prawie 4 GBP 
wyższa. W latach 1997 - 1999 wysokość stawki wzrastała rocznie przeciętnie o 0,3 GBP. Poczynając od roku 1999 wzrosty były trochę większe. W 1999 roku stawka zwiększyła się prawie o 0,5 GBP. Rok później przeciętne stawka godzinowa w tym sektorze wynosiła 8,70 GBP i była wyższa niż w roku poprzednim o 6%. Stosunkowo największe podwyżki przypadły na rok 2002. W tym roku stawka godzinowa wyniosła 9,62 GBP i była wyższa niż w roku 2001 o 5,6%. W 2003 wzrost pensji został trochę zahamowany. Jednak już rok później podwyżki znów przekroczyły poziom 5%. W porównaniu do roku 2003 godzinowa stawka płacy była o 0,5 GBP wyższa i osiągnęła poziom 10,40 GBP. W obliczaniu tych statystyk nie brano pod uwagę wynagrodzeń za nadgodziny oraz dodatkowe dyżury, przez co w rzeczywistości wartości płac w przeliczeniu na godzinę mogą być większe.
Organizacja pracy służby zdrowia (NHF - the National Health Service) w Wielkiej Brytanii pod wieloma względami różni się od polskiej. Angielscy lekarze pracują w systemie sesyjnym (jedna sesja trwa 3 ½ godziny). Dzień pracy liczy 8 godzin i składa się z dwóch sesji oraz jednogodzinnej przerwy. Praca odbywa się w oparciu o kontrakty, które najczęściej opiewają na 10 sesji w tygodniu. Sesyjny czas pracy wynagradzany jest płacą podstawową. Wysokość wynagrodzenia podstawowego zależy m.in. od tego, czy praca odbywa się w szpitalu czy w innych jednostkach służby zdrowia. Wysokość wynagrodzeń zróżnicowana jest również jeżeli chodzi o rodzaj zajmowanego stanowiska. Nie oznacza to różnych wysokości pensji w zależności od rodzaju specjalności. Pod tym względem pensja podstawowa jest jednakowa. Wysokość płac zależy jednak od tego, czy zajmowane stanowisko zalicza się do szkoleniowych (pracownicy przed uzyskaniem specjalizacji) czy nieszkoleniowych. Stanowiska szkoleniowe to te które tworzą pierwszą część potencjalnej ścieżki kariery w brytyjskim sektorze medycznym. Kontrakty, w oparciu o które pracują lekarze na tych stanowiskach, obejmują określony okres czasu. Wśród tych stanowisk wyróżniamy:
Wszystkie kontrakty podpisywane są na czas nieokreślony, a w przypadku konsultanta i jego zastępcy praktycznie dożywotnio. Oprócz kontraktu HPG, większość z nich obejmuje 10 sesji w tygodniu. Dodatkowy czas pracy obejmuje natomiast obligatoryjnie pełnione dyżury w szpitalu. Łączny tygodniowy czas pracy nie może jednak przekroczyć 72 godzin. Wynagrodzenie za pełnione dyżury obliczane jest w zależności od indywidualnych kwalifikacji pracownika oraz rodzaju dyżuru. Ze względu na rodzaj dyżuru można wyróżnić:
Stawki wynagrodzenia za godzinę pełnionego dyżuru ustalane są przez Brytyjski Związek Lekarzy. Są one ustalane jako procent wynagrodzenia podstawowego z czego wynika, że im wyższe wynagrodzenie podstawowe lekarza tym wyższa stawka za godzinę dyżurowania. Wysokości tych stawek nie są jednak zróżnicowane ze względu na lokalizację szpitala czy jego wielkość.
Wynagrodzenie za dyżur na tzw. pełnej zmianie obejmuje podstawową stawkę godzinową oraz dodatek w postaci 100% tej stawki. Wynagrodzenie za godzinę na dyżurze pełnionym na tzw. częściowej zmianie to 175% stawki podstawowej. Lekarz pełniący dyżur na wezwanie (on call rota) otrzymuje za każdą godzinę dodatkowo 50% dodatku do stawki podstawowej. Za dyżur pełnozmianowy lub częściowozmianowy przysługuje dodatek odpowiednio 100% lub 70% stawki podstawowej, jeżeli na dyżurze lekarz nie ma zapewnionych odpowiednich warunków do odpoczynku (tj. pokój wyposażony w prysznic oraz środki higieny osobistej).
Na wynagrodzenie składa się więc płaca podstawowa wraz z częścią za pełnione dyżury. Dodatkowo lekarz w zależności od zajmowanego stanowiska jest uprawniony do dodatków za szczególne warunki pracy (stresogenne, niebezpieczne itp.).
Jak w każdym sektorze w wynagrodzeniu brutto zawierają się obligatoryjne narzuty płacowe. Wśród niech można wyróżnić:
Jak wcześniej wspomniano, wysokość pensji lekarzy zależy od stażu pracy, doświadczenia oraz zajmowanego stanowiska. Pielęgniarki natomiast wynagradza się w oparciu o system, w którym głównym kryterium jest stopień specjalizacji pielęgniarskiej. Drugim ważnym czynnikiem, od którego zależy ich płaca jest liczba lat, jakie upłynęły od osiągnięcia ostatniego posiadanego stopnia specjalizacji. Stopień specjalizacji pielęgniarek obejmuje dziewięć poziomów od A do I. Pracownicy poziomu A,B,C to asystenci, stażyści i studenci oraz pielęgniarki nierejestrowane (bez dyplomu). Pielęgniarki dyplomowane natomiast zajmują stanowiska od poziomu D do I. Osiągnięcie wyższego poziomu specjalizacji zależy od stażu pracy oraz dodatkowych szkoleń.
Porównując zarobki na tych stanowiskach w określonych latach zauważamy, że rosną one proporcjonalnie. Podwyżki płac służby zdrowia dokonuje się bowiem w trybie rocznym o określony procent. Wzrost pensji następuje z reguły 1 kwietnia każdego roku. W roku 2005 pensje pracowników sektora medycznego wzrosły o 3%.
Absolwenci studiów medycznych na stażu w szpitalu mogli liczyć w 2005 roku na pensję roczną w przedziale od 20 295 GBP do 22 907 GBP. Każdy następny podpisywany kontrakt gwarantował podwyżkę w wysokości 1 306 GBP. Roczne zarobki stażystów wzrosły w 2005 roku przeciętnie o 630 GBP w porównaniu z rokiem poprzednim. Miesięcznie stażysta miał możliwość osiągnięcia dochodu z pracy w wysokości od 1 691,25 GBP do 1 908,92 GBP (w zależności od numeru kontraktu). Po zakończeniu pracy jako stażysta i zdecydowaniu się na konkretną specjalność, stażysta znajduje sobie nowe miejsce pracy jako starszy stażysta. Na tym stanowisku może już liczyć na pensję z wyższego przedziału. Jego zarobki mogą wynosić od 25 324 GBP do 35 511 GBP rocznie. Wynagrodzenie wzrasta o 1 698 GBP wraz z każdą zmianą miejsca pracy, z którą łączy się nowy kontrakt. W przeliczeniu na okres miesiąca, wynagrodzenie za pracę na stanowisku starszego stażysty mogło wynieść od 2 110,33 GBP do 2 959,25 GBP. Doświadczenie zdobyte na tym stanowisku pozwala na zaliczenie egzaminu i awansowanie na stanowisko lekarza rejestrowanego. Zarobki na tym stanowisku zaczynają się od 28 307 GBP rocznie. Lekarz rejestrowany o określonej specjalizacji, z kilkuletnim stażem i dodatkowymi kwalifikacjami może liczyć nawet na 42 985 GBP rocznie. Przeciętna miesięczna pensja na tym stanowisku zawiera się w przedziale od 2 358 GBP do 3 585 GBP.
Na stanowiskach nieszkoleniowych, po osiągnięciu określonego stażu pracy i poziomu wykształcenia medycznego, pracownicy wynagradzani są na zdecydowanie wyższym poziomie. Prestiżowe stanowisko ordynatora to szansa na roczne zarobki w wysokości od 67 133 GBP do 93 768 GBP. W przeliczeniu na zarobki miesięczne daje to od 5 774 GBP do 7 814 GBP. Ordynatorzy pracujący na terenie Walii mają nieco niższe pensje. Zawierają się one w przedziale od 65 032 GBP do 87 444 GBP rocznie. W skali miesiąca natomiast płace zaczynają się od 5 594 GBP a kończą na 7 278 GBP.
Zawód lekarza cieszy się uznaniem na rynku pracy i należy do tych, które są postrzegane jako stosunkowo dobrze opłacane. Analizując zarobki w służbie zdrowia nie sposób jednak nie wspomnieć o stanowiskach pielęgniarskich. Jak wcześniej wspomniano, każde stanowisko zaliczane jest do konkretnego stopnia, któremu odpowiada ściśle określony przedział płacowy. Na pierwsze trzy stopnie składają się stanowiska asystenckie.
Stopień A - absolwenci na stażu - mogą liczyć na roczne wynagrodzenie od 10 710 GBP do 13 445 GBP. Po kilku miesiącach możliwy jest awans i osiągnięcie zarobków w wysokości od 12 604 GBP do 14 833 GBP rocznie. Wraz ze stażem pracy i osiągnięciem stopnia C można zarobić rocznie od 14 348 GBP do 17 610 GBP. Dyplomowana pielęgniarka może podjąć pracę na stanowisku pracownika wykwalifikowanego zaliczanego do stopnia D. Na tym poziomie przedział płacowy zaczyna się rocznymi zarobkami w wysokości od 17 610 GBP a kończy na kwocie 19 437 GBP.
Doświadczone pielęgniarki o stosunkowo długim stażu pracy otrzymują wynagrodzenie roczne na poziomie od 18 818 GBP do 22 725 GBP. Stanowiska te zaliczają się do grupy E, podobnie zresztą jak stanowiska wykwalifikowanych położnych. Położne w tej grupie otrzymują od 18 818 GBP do 26 064 GBP. Następna grupa stanowisk - F - to starsze pielęgniarki. Pracownicy zajmujący te stanowiska otrzymują rocznie od 20 872 GBP do 26 064 GBP brutto. Jednak po uwzględnieniu dodatku uznaniowego to kwota od 26 539 GBP do 27 024 GBP rocznie. Dodatki uznaniowe przyznawane są również pielęgniarkom dyżurnym. Pracownicy na tych stanowiskach tworzą stopień przedziału płacowego G. Po uwzględnieniu dodatku roczna pensja pracownika na tym stanowisku może wynosić od 29 471 GBP do 29 971 GBP. Natomiast płace bez dodatku kształtują się w przedziale od 24 629 GBP do 28 975 GBP. Następną grupę stanowisk tworzą stanowiska pielęgniarek wyspecjalizowanych oraz pielęgniarek przełożonych. Osoby na tych stanowiskach na początku mogą liczyć na 27 509 GBP rocznie. Górna wartość przedziału jest jednak dla tych dwóch stanowisk różna. pielęgniarki wyspecjalizowane po ostatniej podwyżce zarabiają 31 974 GBP. Pielęgniarki przełożone natomiast 32 991 GBP w skali roku - tyle co pielęgniarka wyspecjalizowana po uwzględnieniu dodatku uznaniowego. Awans na następny poziom (I) związany jest już tylko ze stażem pracy. Pielęgniarki wyspecjalizowane i pielęgniarki przełożone zaraz po tym awansie mogą liczyć na roczne zarobki na poziomie od 30 467 GBP do 35 014 GBP. Najwyższe zarobki otrzymują naczelne pielęgniarki i położne. Ich roczne zarobki zawierają się w przedziale od 37 331 GBP do 51 344 GBP.
Podobnie jak w naszym kraju, w Zjednoczonym Królestwie zdecydowanie bardziej opłaca się być samodzielnym stomatologiem świadczącym usługi prywatnie. Dentysta prowadząc prywatny gabinet może liczyc na zarobki od 77 000 GBP do 83 000 GBP rocznie. Stomatolog pracujący w oparciu o kontrakt z brytyjskim NHS osiąga niższe zarobki. Absolwent za roczną praktykę zawodową otrzymuje 26 520 GBP brutto. Dyplomowany dentysta zaczyna pracę z pensją 30 313 GBP rocznie. Dzięki ostatniej regulaminowej podwyżce może otrzymać do 48 016 GBP rocznie. Natomiast starszy stomatolog może zarobić od 43 721 GBP do 59 422 GBP rocznie.
Z danych statystycznych wynika, że pracownicy służby zdrowia w Wielkiej Brytanii zarabiają przyzwoicie. Zjednoczone Królestwo kusi wysokimi zarobkami wykształconych pracowników sektora medycznego z innych krajów. Wielu młodych przyszłych medyków decyduje się na edukację w Wielkiej Brytanii. Studenci medycyny widzą w tym szansę na wyższe zarobki oraz rozwój zawodowy. Tymczasem w Polsce młody lekarz po odbyciu stażu miesięcznie zarabia na poziomie 1 400 PLN brutto. Emigrują również pielęgniarki i położne. Stosunek wynagrodzeń na tych stanowiskach w Polsce i Wielkiej Brytanii wypada bowiem jeszcze mniej korzystnie dla Polski.
Po wejściu naszego kraju do UE jedyną przeszkodą, która może uniemożliwić podjęcie pracy w zawodzie jest bariera językowa. Polskie środowisko medyczne zdeterminowane niskimi pensjami coraz częściej jednak decyduje się na podjęcie nauki języka, aby zapewnić sobie lepszą przyszłość zawodową w innym kraju.
Justyna Masłyk
wynagrodzenia.pl
Bibliografia:
1. Health Policy & Economic Research Unit "Doctors' and dentists' review body report 2005/06" luty 2005.
2. British Association of Dermatologists www.bad.org.uk
3. National Health Service www.nhscareers.nhs.uk
4. Medyczny Serwis Kariery www.jobmed.pl
5. J. Gleba "Warunki specjalizacji w Wielkiej Brytanii" wrzesień 2003.
6. R. Majchrzak "Wyspiarska Mekka - praca i płaca lekarza" EUROMEDYK.
Niemcy
Wielka Brytania
Holandia
Irlandia
Norwegia
Szwajcaria