Praca zdalna - niezależność i swoboda czy nieustanny obowiązek?

Zasady i warunki wykonywania pracy zdalnej określa m.in. ustawa z dn. 24 sierpnie 2007 o zmianie ustawy Kodeks Pracy (weszła w życie 16 października 2007). Zgodnie z jej treścią praca zdalna, zwana również telepracą, wykonywana jest regularnie poza zakładem pracy, z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej. W tym miejscu warto odwołać się jeszcze do ustawy z dn. 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Według jej definicji, środkami komunikacji elektronicznej są wszelkie rozwiązania techniczne, obejmujące m.in. urządzenia teleinformatyczne i współpracujące narzędzia programowe, które umożliwiają indywidualne komunikowanie się na odległość z wykorzystaniem transmisji danych pomiędzy systemami teleinformatycznymi, a w szczególności pocztą elektroniczną.

Tak przedstawia się omawiana kwestia od strony formalno-prawnej. A jak w rzeczywistości wygląda praca wykonywana zdalnie? Kto się na nią decyduje i z jakich względów? Jakie są jej wady, a jakie zalety i czy w związku z tym każdy nadaje się do pracy w tym trybie? Na te i inne pytania odpowiada nasz ekspert, p. Małgorzata Marzec - Manager Platformy Testów Rekrutacyjnych TestCV.com.

1. Czy to prawda, że osoby zatrudnione zdalnie muszą wykazywać się dużą determinacją i skrupulatnością działania? Czy wręcz przeciwnie?

Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie, gdyż praca zdalna - tak samo jak każda inna - sprowadza się wszak do realizacji pewnych zadań o różnym poziomie skomplikowania. Różne także będą w związku z tym oczekiwania pracodawcy względem sposobów ich realizacji czy efektów działań. Tak naprawdę kategorie prac zlecanych freelancerom (gdyż w naszym kraju wciąż jeszcze pracodawcy z pewną rezerwą podchodzą do zatrudniania zdalnych pracowników na umowę o pracę) są rozmaite i gdyby pokusić się o przeprowadzenie statystyki, to szybko spostrzeże się, że w rankingu zleceniobiorców największą popularnością cieszą się informatycy, programiści, graficy, specjaliści z dziedziny baz danych i multimediów, twórcy stron www, specjaliści od reklamy internetowej. Dopiero na kolejnych miejscach plasują się oferty dla tłumaczy, pisarzy, copywriterów, researcherów, czy specjalistów zajmujących się pozyskiwaniem danych. Jeśli zatem pójdziemy tym tropem, to tak: osoby zatrudnione zdalnie muszą wykazywać się dużą determinacją i skrupulatnością działania. Przede wszystkim z uwagi na fakt powierzonych im zadań i odpowiedzialności, ale również dlatego, że nie mając nad sobą bezpośredniej kontroli, sami muszą dyscyplinować się i motywować do pracy. Niejednokrotnie bywa to barierą nie do pokonania dla osób mniej zdeterminowanych i zorganizowanych czy potrzebujących zewnętrznej stymulacji w postaci rytuału wyjścia do pracy, kontaktów interpersonalnych w zakładzie pracy, albo motywacji do wykonywania powierzonych obowiązków płynącej bezpośrednio ze strony przełożonego (czy to w postaci bezpośredniej kontroli lub choćby możliwości bezpośredniego kontaktu z nim).

Pamiętajmy jednak, że co dla jednych kojarzyć się może z trudem i wysiłkiem, dla innych będzie najbardziej optymalnym rozwiązaniem, nie dość, że dającym pieniądze, to również niosącym radość ze swobody wykonywania obowiązków (głównie mam tu na myśli elastyczność czasu pracy, który sobie sami ustalamy, ale również możliwość realizacji zleceń w niezobowiązującym stroju, w zaciszu własnych pieleszy, gdzie przy okazji, w jakimś procencie, możemy poświęcić się wykonywaniu domowych obowiązków czy opiece nad dzieckiem).

2. Jak wygląda system motywacyjny w przypadku pracy zdalnej? Sami musimy go stworzyć?

Bazując na własnym doświadczeniu związanym z wykonywaniem pracy zdalnej i badaniach, jakie prowadziłam podczas pisania swojej pracy podyplomowej "O zjawisku freelancingu jako formie pracy i modelowi kariery zawodowej"(studia podyplomowe Zarządzanie Pracą i Zasobami Ludzkimi, UE Poznań 2010), wynika, że najczęściej stosowaną przez pracodawców formą motywacji jest aspekt finansowy - z uwagi bowiem na zdecydowanie mniejsze koszty zatrudnienia pracownika zdalnego, może on pozwolić sobie na wypłacenie mu większego - niż w przypadku zatrudnienia etatowego - wynagrodzenia, co niewątpliwie stanowi ogromną wartość dodaną do zdalnych form wykonywania pracy. Elementem motywacyjnym bywa także ograniczenie czasu dojazdu do pracy, ponieważ praca zaczyna się zwykle w pokoju obok.

Dodatkowo osoby pracujące zdalnie zgodnie podkreślają, że ta forma pracy wpływa pozytywnie na zmiany natury psychologicznej - zmniejszenie stresu, poczucie sprawowania większej kontroli nad własnym życiem, bliższe kontakty z rodziną oraz równowagę pomiędzy karierą zawodową i życiem prywatnym. Możliwość pracy w przyjaznym środowisku, mniejszy poziom napięć na styku pracodawca - pracownik. Często już samo wystąpienie w/w okoliczności stanowi nie lada motywację do wykonywania pracy. A jeśli to nie wystarcza, należy samemu zadbać o odpowiednie zmotywowanie się do realizacji powierzonych zadań. Można na przykład zastosować metodę drobnych nagród za każde dobrze wykonane zlecenie czy za czas poświęcony na pracę (np. jeśli dziś skoncentruję się na pracy przez 8 godzin i uda mi się wykonać w pełni to, co sobie na dziś zaplanowałam, to wieczorem wyskoczę z przyjaciółmi na kawę lub do kina). Jeśli zaś i to nie za bardzo będzie nas przekonywało do skoncentrowania się na pracy, zawsze można skłonić się ku motywacji negatywnej - opierającej się na lęku i obawie, które pobudzają do pracy przez stwarzanie poczucia zagrożenia, jak np. groźba utraty części wynagrodzenia lub nawet utraty zlecenia, a co za tym idzie również dochodu.

3. Jakie narzędzia możemy wykorzystać, żeby sprawdzić naszą efektywność i rozwój w danej dziedzinie?

Efektywność to rezultat podjętych działań, opisany relacją uzyskanych efektów do poniesionych nakładów. Oznacza najlepsze efekty podjętych przez nas działań. A zatem w przypadku pracy zdalnej (choć nie tylko) miarą naszej efektywności będzie ilość i jakość zrealizowanych zleceń oraz wysokość otrzymanego wynagrodzenia (nie zapominajmy bowiem, że praca zdalna ma charakter zadaniowy i rozliczane są efekty pracy a nie nakłady i chęci, czy czas poświęcony na jej wykonanie). Jeśli zaś chodzi o drugą część pytania dotyczącą pomiaru rozwoju w danej dziedzinie, to tutaj istnieje naprawdę szerokie spektrum technik i narzędzi weryfikujących naszą wiedzę czy kompetencje. Możemy poddać się egzaminowi certyfikacyjnemu - choć, uprzedzam, wiąże się to z poniesieniem sporych wydatków i nie każdy może lub chce sobie na to pozwolić.

Można też poddać się testom wiedzy i umiejętności - w tym celu należy udać się do odpowiedniej instytucji, która dysponuje tego typu testami lub skorzystać z rozwiązania taniego - i nie wymagającego od nas tylu zabiegów co wcześniej wymienione przeze mnie rozwiązania - czyli platformy TestCV.com., gdzie odnaleźć można szereg testów z różnych dziedzin (począwszy od języków obcych, poprzez testy kompetencji psychologicznych, do zawodowych testów IT i programowania).

4. Czy praca zdalna oznacza również zdalną rekrutację?

Raczej tak. Decydując się na zatrudnienie pracownika zdalnego mieszkającego w innym mieście, regionie czy nawet państwie, dysponujemy zazwyczaj już w miarę skrystalizowaną wizją naszych oczekiwań względem jego kompetencji i doświadczenia. Jako, że praca zdalna wciąż jeszcze głównie dotyczy wymienianych przeze wcześniej grup specjalistów, często kluczowym elementem przemawiającym za zatrudnieniem takiego fachowca, staje się jego wirtualne dossier, odpowiadające naszym oczekiwaniom czy referencje od poprzednich zleceniodawców. Dodatkowo jeśli nie wszelkie to na pewno większość wątpliwości związanych z zaangażowaniem danego kandydata rozwieje ustrukturalizowany wywiad telefoniczny czy Skype oraz wyniki testów kompetencyjnych i sprawdzających wiedzę w danej dziedzinie. Takie testy możemy przygotować samodzielnie lub skorzystać z dostępnych na rynku rozwiązań (np. SHL, TestCV.com). Wraz z rosnącą w naszym kraju popularnością outsourcingu, powoli rośnie również ilość serwisów pośredniczących w kontaktach zleceniodawców ze zleceniobiorcami. Na stronach tych spotkać można zarówno firmy, jak i indywidualnych freelancerów oferujących swoje usługi. Często zatem w celach rekrutacyjnych wykorzystywane są portale specjalizujące się w zamieszczaniu tzw. ogłoszeń drobnych i portale społecznościowe typu GoldenLine, Oferia, Xing, Profeo czy bardziej spopularyzowany za granicą LinkedIn.

5. Czy mogłaby się Pani odnieść do pytania zadanego w tytule? Praca zdalna - niezależność i swoboda czy nieustanny obowiązek?

Praca zdalna, freelancing, samozatrudnienie, wolny strzelec - jakkolwiek by tego nie nazwać - zawiera w sobie pojęcie pracy na własny rachunek, odpowiedzialności i ryzyka z tym związanego. To praca bez szefa, często bez ścisłych godzin "służbowych", bez przypisanego na drodze służbowej miejsca wykonywania pracy. Stanowi wyzwanie dla osób, które lubią kierować własnym losem. Daje również możliwość spróbowania choćby smaku działalności gospodarczej, pracy na własny rachunek bez wkraczania, póki co, w formalne niuanse towarzyszące samozatrudnieniu. Dla jednych stanowi wymarzone rozwiązanie dające niezależność i swobodę, dzięki którym czują się wolni i bardziej zaangażowani w powierzone im zadania, dla innych będzie ogromnym wyzwaniem okupionym wieloma wyrzeczeniami i kojarzącym się z nieustannym obowiązkiem, zwłaszcza w przypadku osób nie potrafiących oddzielić pracy od życia prywatnego, którym pojęcie work - life balance jest obce.
 

Dziękujemy za rozmowę.

Małgorzata Marzec - Manager Platformy Testów Rekrutacyjnych TestCV.com. Duże zdolności organizacyjne oraz doskonałe kwalifikacje zawdzięcza blisko 8-letniemu doświadczeniu w szeroko rozumianym HR: rekrutacje, kadry, płace, szkolenia, systemy motywacyjne, oceny pracownicze. Specjalizuje się tym samym w budowaniu długofalowych relacji biznesowych z klientami indywidualnymi i korporacyjnymi. Zajmuje się również coachingiem z zakresu rekrutacji i oceny pracowników, misji firmy, struktury organizacji, obsługi programów kadrowo-płacowych, pracy z listą płac, obsługi pracowników, autoprezentacji, kreatywności, negocjacji, pracy w grupie. Dodatkowo prowadzi niezależny consulting z zakresu autoprezentacji na rozmowach kwalifikacyjnych, redagowania CV i listów motywacyjnych, metod poszukiwania pracy, kreowania wizerunku, etc.