Zmiany w prawie pracy - zasiłek macierzyński

Od 10 września br. obowiązuje rozszerzony katalog dokumentów niezbędnych do przyznania i wypłaty zasiłku macierzyńskiego.

Od 10 września młode matki, oprócz zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego przewidywaną datę porodu lub skróconego odpisu aktu urodzenia dziecka, muszą jeszcze złożyć oświadczenie o urodzeniu pierwszego lub kolejnego dziecka. Nie muszą się natomiast martwić przesłaniem do ZUS zaświadczenia o okresie udzielanego im urlopu macierzyńskiego, w przypadku wypłacania zasiłku macierzyńskiego przez ZUS.

O 24 ZŁWYŻSZE MINIMALNE WYNAGRODZENIE

Nieznacznie, ale wzrośnie minimalne wynagrodzenie za pracę.

Już od 1 stycznia 2004 r. minimalne wynagrodzenie za pracę będzie wynosiło 824 zł. Taką decyzję podjęła Rada Ministrów 16 września br. w projekcie rozporządzenia w sprawie minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2004 r. Katarzyna Konieczna z poradnika 'Personel od A do Z. Prawo Pracy' przypomina, że do końca 2003 r. minimalne wynagrodzenie wynosi 800 zł.

MEDYCYNA PRACY NA NOWYCH ZASADACH

Wdrożenie zasad powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego wywołało konieczność nowelizacji ustawy o służbie medycyny pracy. 19 września 2003 r. Senat przyjął nowelizację ustawy o służbie medycyny pracy. Powodem zmian była konieczność dostosowania przepisów ustawy do sytuacji, jaka powstała w wyniku wdrożenia zasad powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego. Ustawa określa teraz krąg osób i jednostek organizacyjnych -, tworzących służbę medycyny pracy oraz uwzględnia jednostki badawczo - rozwojowe jako jeden z podmiotów wykonujących zadania służby medycyny pracy. Ponadto uzupełnia zakres zadań wojewódzkich ośrodków medycyny pracy, m.in. o gromadzenie dokumentacji trafiającej tam w związku z likwidacją innych jednostek organizacyjnych służby.

CZY USTAWA O PROMOCJI ZATRUDNIENIA I INSTYTUCJACH RYNKU PRACY ZMIENI STATUS BEZROBOTNEGO?

25 września 2003 r. Naczelna Rada Zatrudnienia po raz trzeci zajmowała się projektem ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, która ma zastąpić ustawę o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu.
Projekt ustawy nie zakłada istotnych zmian w zakresie definicji bezrobotnego. Zasiłek dla bezrobotnych będzie w dalszym ciągu przysługiwał po udokumentowaniu 365 dni zatrudnienia w okresie ostatnich 18 miesięcy. Zniesiona zostanie natomiast definicja absolwenta i zastąpiona definicją osoby do 24 roku życia, dotychczas niezatrudnionej.
Ponadto ustawa przewiduje - w celu zaktywizowania bezrobotnych - możliwość połączenia pracy i zasiłku w taki sposób, że:

• Bezrobotny z prawem do zasiłku, podejmujący zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy (z wynagrodzeniem niższym od minimalnego wynagrodzenia) na czas nie krótszy niż 6 miesięcy, będzie miał prawo do świadczenia uzupełniającego w wysokości 50% zasiłku przez okres 3 miesięcy;
• Bezrobotny, podejmujący zatrudnienie na czas nie krótszy niż 12 miesięcy, będzie miał prawo do świadczenia uzupełniającego w wysokości 50% zasiłku przez okres 6 miesięcy.

KONTROLUJ KONTROLERA

Inspektor pracy w firmie.

'Kontroler może przyjść do naszej firmy o każdej porze dnia i nocy, aby przeprowadzić bez uprzedzenia kontrolę przestrzegania przepisów prawa pracy i bhp' - ostrzega ekspert Poradnika 'Personel od A do Z. Prawo pracy', Tomasz Niedziński. W praktyce oznacza to, że nie musi uzyskiwać przepustek ani pisemnego upoważnienia do przeprowadzenia kontroli; wystarczy okazanie legitymacji służbowej. Inspektor może zażądać, od pracodawcy oraz wszystkich osób przez niego zatrudnionych, pisemnych bądź ustnych informacji dotyczących spraw objętych kontrolą. Uprawnienia inspektora są spore: może na przykład wystąpić z wnioskiem o pomoc do komendanta policji w przypadku, gdy pracodawca sprzeciwia się kontroli, może także w przypadku popełnienia wykroczenia przeciwko prawom pracownika nałożyć na pracodawcę grzywnę w formie mandatu karnego, lub skierować do sądu wniosek o ukaranie. W przypadku innych uchybień inspektor może wydać nakaz ich usunięcia. Warto pamiętać, że pracodawca też ma pewne prawa w postępowaniu z inspektorem: w przypadku przewlekłej kontroli, co jest szczególnie uciążliwe, może złożyć skargę w trybie art. 221 kpa do przełożonych kontrolującego. Rozpatrzenie takiej skargi nie powinno trwać dłużej niż miesiąc.

URLOP - W JAKIM WYMIARZE?

Udzielanie urlopu - najważniejsze zasady.

• Chorującemu pracownikowi pracodawca płaci łącznie za 33 dni choroby w roku. (Od 34. dnia choroby obowiązek ten przejmuje ZUS). Jednak pierwszy dzień krótkiego zwolnienia lekarskiego (do sześciu dni) jest bezpłatny. Udzielanie urlopu na taki dzień jest niezgodne z Kodeksem Pracy.
• Teoretycznie istnieje obowiązek udzielenia pracownikowi urlopu najpóźniej do końca pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego. 'Jednak w sytuacji, kiedy pracodawca nie udzieli urlopu w wymaganym terminie, urlop ten nie przepada', podkreśla ekspert Poradnika 'Personel od A do Z.Prawo pracy ', Piotr Wojciechowski . Pracownik w ciągu 3 lat od chwili nabycia prawa do urlopu może domagać się od pracodawcy udzielenia mu zaległego urlopu, ale tylko w formie naturalnej, czyli tzw. 'dni wolnych od pracy'. Ekwiwalent pieniężny za zaległy urlop przysługuje mu tylko w przypadku rozwiązania lub wygaśnięcia umowy o pracę oraz powołania do służby wojskowej.

Należy również pamiętać, że urlop udzielany jest pracownikowi na dni robocze. Dniami roboczymi w rozumieniu Kodeksu Pracy są wszystkie dni kalendarzowe oprócz niedziel, świąt i dni wolnych wynikających z rozkładu czasu pracy w pięciodniowym tygodniu pracy.

• Jeżeli pracownik wykonuje dozwoloną pracę w niedzielę lub święta, urlopu należy mu udzielić w dni kalendarzowe, które zgodnie z obowiązującym pracownika rozkładem czasu pracy są dla niego dniami pracy (art. 154 § 3 kp). Jednak nie dotyczy to sytuacji, kiedy praca w niedzielę lub w święto jest polecana z powodu szczególnych potrzeb pracodawcy. Wówczas, ponieważ praca taka ma charakter nieplanowany i jest wykonywana na przykład w niedzielę, można udzielić pracownikowi urlopu na ten dzień, bez potrzeby przenoszenia 'pracującej niedzieli' na dzień wolny za niedzielę.

Urlop przy pracy w równoważnym systemie czasu pracy oraz przy dozorze urządzeń.
Specjalne wyliczenie przysługującego urlopu przewidziano dla pracowników, którzy zatrudnieni są w jednym z powyższych systemów czasu pracy, oraz gdy spełniony jest następujący warunek: rozkład czasu pracy przewiduje większą liczbę dni wolnych od pracy w okresie rozliczeniowym niż przypadająca w tym okresie łączna liczba niedziel, świąt i dni wolnych od pracy, wynikających z rozkładu czasu pracy w pięciodniowym tygodniu pracy. Wówczas urlopu wypoczynkowego udziela się na dni, które są dla tego pracownika dniami pracy i dniami wolnymi od pracy, w takiej proporcji, w jakiej dni te występują w czasie wykonywania pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasy pracy (art.154 § 4 kp).
Należy wówczas zastosować metodę 'układania proporcji urlopowej'tj. proporcji dni pracy do dni wolnych oraz proporcji dni urlopu objętych wnioskiem pracownika, które są dla niego dniami pracy do dni harmonogramowo wolnych od pracy na które należy udzielić urlopu.
I tak na przykład: liczba dni do przepracowania w lipcu 2003 r. w równoważnym systemie czasu pracy wynosiła 15 dni po 12 godzin i jeden dzień 4-godzinny (w sumie 16 dni), a liczba dni rekompensujących pracę w wydłużonym wymiarze czasu pracy - 7. Pracownik składa wniosek na 3 dni urlopu. W takim przykładzie (lub przypadku) ułożenie proporcji urlopowej będzie wyglądało następująco:

16/7=3/x
7/3=16/x
x=21/16

x=1,3 a więc pracownik otrzyma 4 dni urlopu (trzy dni przypadające w dniach jego pracy, jeden dzień w dniu harmonogramowo wolnym od pracy a 0,3 zachowuje się w ,,pamięci kadrowej').

Inna metoda - 'godzinowa' - polega na udzielaniu pracownikowi, pracującemu w systemie równoważnych norm czasu pracy urlopu w wymiarze godzinowo proporcjonalnym do 8-godzinnego czasu pracy. Zatem, jeśli pracownik jest zatrudniony w systemie 12-godzinnych zmian i złożył podanie o urlop na 6 dni pracy, to mnożąc 6 przez 12 otrzymamy 72, co podzielone przez 8 daje 9 dniówek 8-godzinnych i na tyle czasu pracownikowi przysługuje urlop.

Urlop w niepełnym wymiarze czasu pracy.

Stosujemy tu podobne zasady, jak te opisane powyżej. Jeśli więc pracownik pracuje od poniedziałku do piątku przez 4 godziny dziennie, można go potraktować jak pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze i wówczas otrzyma on urlop na każdy dzień pracy.
Z kolei dla osoby, która jest zatrudniona przez 3 dni w tygodniu, od poniedziałku do środy w 8-godzinnym wymiarze dobowym, proporcja dni pracy do dni wolnych wynosi 3:2. W takim wypadku, jeśli pracownik chce otrzymać urlop np. na dwa dni ( poniedziałek i wtorek), może otrzymać taki urlop pod warunkiem, że w 'pamięci' pozostanie jeden dzień pracy i że przy następnym wyliczeniu dwudniowego urlopu, wpisany on zostanie jako urlop czterodniowy (a więc dwa dni urlopu oraz dwa dni wolne, czyli czwartek i piątek).

Więcej informacji znajdziecie Państwo w poradniku 'Personel od A do Z. Prawo Pracy'
Wydawnictwa Wiedza i Praktyka.

Poradnik 'Personel od A do Z.Prawo Pracy' pomaga w rozwiązywaniu prblemów związanych z prawem pracy, ubezpieczeniami spolecznymi i zarządzaniem personelem. Porady i wskazówki w nim zawarte dają odpowiedź na codziennie pojawiające się problemy. Poradnik ten jest adresowany nie tylko do działów kadr, ale także do kadry menedżerskiej oraz księgowych.