Wynagrodzenia Polaków w Niemczech

Tylko co piąty Polak nie myśli o emigracji

Odkąd Unia Europejska otworzyła swoje granice, coraz więcej Polaków decyduje się na emigrację. Część osób wyjeżdża na studia, studenci opuszczają kraj w trakcie wakacji w celach zarobkowych, są też tacy, którzy decydują się na długookresowy wyjazd. Najczęściej kierunkiem emigracji Polaków są kraje Europy Zachodniej oraz Ameryka Północna, gdzie przeciętne wynagrodzenia są znacznie wyższe niż w Polsce. Na wyjazd zazwyczaj decydują się ludzie w wieku produkcyjnym, o zróżnicowanym poziomie wykształcenia. Emigrują nawet inżynierowie i lekarze, wśród osób wyjeżdżających do Niemiec jest aż 24% z wyższym wykształceniem.

Polonia w Niemczech

W Niemczech, według danych Głównego Urzędu Statystycznego żyje około 560 tys. Polaków. Podejmują oni zazwyczaj prace fizyczne wymagające kwalifikacji (27% emigrantów z Polski) oraz prace proste (25%). - Niemieccy pracodawcy maja duże problemy, ze znalezieniem pracownika wykwalifikowanego. To umiejętności pełnią główną rolę, a nie obywatelstwo czy narodowość. Wiele zakładów pracy jest objętych umowami taryfowymi i nie ma takiej możliwości, żeby Polak zarobił mniej niż Niemiec na tym samym stanowisku. Niemieccy pracodawcy bardzo sobie chwalą polskich fachowców, dla przykładu klinika Asklepios w Pasewalku zatrudnia wielu polskich lekarzy i od dwóch lat uczestniczy w programie "Główka pracuje", w ramach którego przyjmuje młodzież z Polski na kształcenie dualne w zawodzie pielęgniarza - mówi Bożena Witt, doradca EURES z Urzędu pracy w Pasewalk.
 

W których niemieckich landach Polacy znajdują najczęściej zatrudnienie? - Polacy zatrudnieni w Niemczech najczęściej niestety nie znajdują zatrudnienia na pograniczu - kontynuuje Pani Witt. -  W rejonie Meklemburgii pracuje niewielu Polaków, przy porównaniu tego obszaru z Berlinem czy Poczdamem. Wielu Polaków pracuje na południu Niemiec, w Westfalii, Bawarii, Badenii i Wirtembergii.

Wynagrodzenia Polaków w Niemczech

Okazuje się, że najwyższe wynagrodzenia otrzymują Polacy, którzy przebywają w ojczyźnie Goethego dłużej niż trzy lata. Według raportu opublikowanego przez NBP w 2015 roku ich średnie miesięczne zarobki w 2012 roku wyniosły 2 000 EUR brutto. Dużą społeczność stanowią Polacy, którzy pracują w Niemczech sezonowo oraz ci, którzy są na emigracji od roku do 3 lat. Przeciętne wynagrodzenie tych pracowników wyniosło 1 600 EUR brutto. Nasi rodacy pracujący w Niemczech średnio zarabiają 1 810 EUR miesięcznie. Niemcy i Polacy najmniej zarabiają na wschodzie Niemiec. -  Im bliżej wschodu, tym gorsze zarobki, często nawet wykwalifikowany pracownik zarabia na terenie pogranicza 8,50 EUR na godzinę. W Niemczech Zachodnich, a szczególnie na południu Niemiec zarobki są prawie dwa razy wyższe.  Wynika to z historycznego podziału Niemiec na NRD i RFN. Niemcy Zachodnie rozwijały się prężniej niż Wschodnie - komunistyczne. Podział ten widoczny jest do dziś, pomimo wielu prób wyrównania poziomu gospodarczego w całym kraju.

Tabela 1. Wynagrodzenia Polaków w Niemczech w zależności od długości trwania emigracji, według wyników badań z 2012 roku (brutto w EUR)

Źródło: opracowanie własne Sedlak & Sedlak na podstawie NBP

Wynagrodzenia Polaków w Niemczech na różnych stanowiskach

Wysokość wynagrodzenia Polaków w Niemczech często jest również uzależniona od umiejętności posługiwania się językiem niemieckim. Znaczny odsetek Polaków pracujących w Niemczech nie zna języka, którym władają rodowici mieszkańcy kraju emigracji. - Osoby, które nie znają języka niemieckiego mogą pracować tylko w zawodach pomocniczych, więc ich wynagrodzenie wynosi z reguły 8,50 EUR na godzinę. Aczkolwiek każdemu kandydatowi odradzam wyjazd do Niemiec bez znajomości języka, ponieważ pierwsze problemy pojawiają się już podczas negocjacji warunków umowy o pracę. Wiele osób podpisuje zobowiązania, których nie rozumie. - mówi nasza komentatorka.

Bardzo często w ofertach pracy zamieszczonych przez agencje zatrudnienia widnieje informacja, że język niemiecki wymagany jest na poziomie umożliwiającym komunikację i zrozumienie poleceń przełożonych. Najczęściej nie dotyczy to jednak prac sezonowych. Pracy przy zbiorach owoców i warzyw najlepiej szukać w Bawarii oraz Badenii-Wirtembergii. Polacy znajdują zatrudnienie przy zbiorach szparagów, ogórków, truskawek, jabłek itp. W Niemczech stawki godzinowe w rolnictwie wahają się od 5 do 9 EUR netto. Pracownicy sezonowi bardzo często zatrudniani są "na czarno". Co więcej mieszkańcy Polski, chcący podjąć pracę w Niemczech mają konkurencję, którą stanowią inni mieszkańcy Europy Wschodniej np. Rumunii, Chorwaci, Bułgarzy. Często są oni skłonni wykonywać te same prace co Polacy za jeszcze niższą stawkę.

Więcej można zarobić w zawodach wymagających specjalizacji. Spawacze TIG/MAG otrzymują przeciętnie od 8 do nawet 12 EUR netto na godzinę. Zazwyczaj osoby pracujące za 8 - 9 EUR otrzymują darmowe zakwaterowanie. Ci, którzy otrzymują 12 EUR na godzinę sami muszą opłacić sobie mieszkanie. Często pracodawca oferuje odpłatne kwatery pracownicze, położone w pobliżu miejsca pracy. Podobnych zarobków mogą oczekiwać operatorzy CNC, szukający pracy za naszą zachodnią granicą - od 9 do 13 EUR netto na godzinę. Poszukiwanym zawodem w Niemczech są hydraulicy, mogą oni zarobić od 7,5 do 11 EUR netto na godzinę. Pracownicy budowlani, w zależności od swoich kwalifikacji mogą dostać od 7 do 13 EUR netto na godzinę. Najwyższe stawki mają doświadczeni i wyspecjalizowani robotnicy 10 -13 EUR netto na godzinę, najniższe pomocnicy budowlani (7 - 9 EUR). Oprócz tego pracownicy mogą otrzymać dietę, której wartość waha się od 12 do nawet 40 EUR dziennie. Najczęściej najwyższe dodatki otrzymują pracownicy, którzy muszą sami zatroszczyć się o swoje zakwaterowanie. Ponadto, wyższe stawki wynagrodzeń otrzymują Polacy, którzy znajdują zatrudnienie na zachodzie i południu Niemiec. Znacznie niższe płace mają pracownicy na terenie byłego NRD. Podobne trendy w wynagrodzeniu, w zależności od miejsca pracy dotyczą obywateli Niemiec.

Problematyczna jest kwestia wynagradzania opiekunów osób starszych. Od 1 stycznia 2015 roku stawka minimalna w Niemczech to 8,50 EUR. Praca w charakterze opiekuna osoby starszej w miejscu jej zamieszkania nie ogranicza się tylko do 8 godzin dziennie. Taki pracownik niejednokrotnie musi czuwać w nocy. Jego czas pracy jest trudny do oszacowania. Co więcej, od osoby pracującej w tym charakterze oczekuje się, ze będzie znała język niemiecki na poziomie przynajmniej komunikatywnym. Płacąc za cały czas poświęcony na pracę kwoty wynagrodzeń z uwagi na płace minimalną byłyby bardzo wysokie. Wtedy zatrudnienie opiekunki lub opiekuna do osoby starszej byłoby zbyt kosztowne. Dlatego też, znaczna część Polaków pracująca w tym charakterze, w Niemczech zasila szarą strefę. Miesięczne wynagrodzenie netto opiekuna do osoby starszej lub dzieci waha się od 1 000 do 1 200 EUR netto.

Koszty życia Polaków w Niemczech

Procent miesięcznego wynagrodzenia, jaki Polacy pracujący na terenie Niemiec przeznaczają na wydatki związane z życiem, niezmiennie na przestrzeni lat wynosi 40%. Wydatki te są ponoszone na wyżywienie, mieszkanie, transport, odzież, kulturę, rozrywkę, zdrowie jak i wszelkie inne towary i usługi. Często część wynagrodzeń Polaków, którzy pracują na terenie Niemiec jest wysyłana do rodziny w Polsce i tam przeznaczana na ich bieżące potrzeby.

Wykres 1. Wydatki związane z życiem w Niemczech jako procent miesięcznego wynagrodzenia netto w 2010 roku i w 2012 roku

Źródło: opracowanie własne Sedlak & Sedlak na podstawie NBP

Polacy, którzy pracują w Niemczech krótko, czyli ci którzy najczęściej są pracownikami sezonowymi, starają się jak najwięcej oszczędzać. Aż 58% z nich wydaje zaledwie do 30% swojego wynagrodzenia na wydatki związane z życiem, tylko 16% z wydaje połowę swojej pensji i więcej. Ta grupa emigrantów wydaje niewiele, ponieważ chcą oni jak najwięcej zaoszczędzić przed powrotem do kraju. Znaczną część wydatków związanych z życiem pochłaniają wydatki mieszkaniowe, w Niemczech popularne jest udostępnianie dla pracowników sezonowych mieszkania przez pracodawcę lub dostępne są tanie hotele pracownicze. Polacy pracujący w tym kraju od roku do trzech lat wydają na podstawowe potrzeby więcej. Połowa osób z tej grupy przeznacza na wydatki związane z życiem do 30% swojego wynagrodzenia, co piąty zatrudniony w Niemczech przeznacza na te wydatki więcej niż połowę pensji. W grupie Polaków, którzy pracują już ponad 3 lata w tym kraju, aż 24% przeznacza połowę i więcej ze swojej płacy na wydatki związane z życiem. Co więcej, osoby te otrzymują wyższe średnie wynagrodzenie niż Polacy, którzy pracują na terenie Niemiec do 3 lat. Oznacza to, że kwotowo ich wydatki są jeszcze wyższe. Wynika to z tego, że takie osoby zazwyczaj chcą pozostać w kraju emigracji, kupują mieszkania lub domy, co generuje wyższe koszty.

Wykres 2. Odsetek wynagrodzenia przeznaczany na wydatki związane z życiem w 2012 roku, w zależności od długości trwania emigracji

Źródło: opracowanie własne Sedlak & Sedlak na podstawie NBP

Sprawdź, ile powinieneś zarabiać! Weź udział w Ogólnopolskim Badaniu Wynagrodzeń i porównaj swoje zarobki z innymi. Wypełnij ankietę!