Jak pandemia wpłynęła na rynek pracy w Polsce?

Choć zdaje się, że szczyt koronawirusa pod względem liczby zakażeń i jego wpływu na codzienne życie mamy za sobą, tak jego oddziaływanie na sytuację w światowej gospodarce wciąż pozostaje trudne do zignorowania. Sprawdź, co COVID-19 zmienił w rynku pracy w Polsce w zakresie warunków zatrudnienia, ilości etatów, najbardziej poszukiwanych profesjach i innych czynnikach.

Rynek pracy 2022 - bezrobocie i poziom płac

Po blisko 3 latach od rozpoczęcia światowej pandemii wirusa SARS-CoV-2, globalne gospodarki zaczęły wracać do normy. Wprawdzie sytuacja została ponownie zaogniona po wybuchu wojny w Ukrainie i związanym z nią kryzysem energetycznym w Europie, jednak znaczny spadek zakażeń, wysokie wyszczepienie oraz mniejsza szkodliwość dominującego wariantu omikron przełożyły się na większe ustabilizowanie rynku pracy. Zwłaszcza porównując z najgorszymi miesiącami 2020 i 2021, w których wiele branż musiało liczyć się z dotkliwymi konsekwencjami wprowadzanych lockdownów.

Skupmy się jednak na polskim rynku pracy w 2022. Według oficjalnych danych Głównego Urzędu Statystycznego poziom bezrobocia w czerwcu i lipcu br. osiągnął rekordowo niskie 4,9%. To najlepszy wynik od trzech dekad - ostatni raz zejście pod próg 5% odnotowano w 1990 roku. Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy wyniosła 811,5 tys. Według Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności BAE wykorzystującego inną metodologię, stopa bezrobocia wyniosła z kolei 2,6% dla II kwartału 2022 wobec 3,1% dla I kwartału.

Jak wygląda sytuacja Polski na tle innych krajów Unii Europejskiej? Nie mniej imponująco. Według danych Eurostatu poziom bezrobocia w lipcu 2022 wyniósł 2,7% przy 6-procentowej średniej dla całej UE. Lepszy wynik odnotowały jedynie Czechy (2,4%). Tuż za nami uplasowały się Niemcy ze stopą 2,8%.

Co z zarobkami? Idąc dalej za najnowszymi danymi GUS, przeciętne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw wyniosło w czerwcu 6544,87 zł, co daje wzrost na poziomie 13% rdr. Analitycy mówią tu o pewnym obniżeniu tempa wzrostów, jednak gospodarczo pożądanego w celu ograniczenia spirali płacowej, która powoduje wzrost inflacji (a która wyniosła w sierpniu 2022 16,1%). Na kolejny znaczny wzrost średniego wynagrodzenia będziemy musieli czekać do stycznia 2023, gdy płaca minimalna wyniesie 3490 zł brutto (wzrost o 480 zł w porównaniu z obecną stawką), a następnie lipca 2023, gdzie jej poziom ma wynieść 3600 zł brutto. Poza wzrostem pensji dla najgorzej zarabiających najpewniej przełoży się to także na wzrost oczekiwanego wynagrodzenia wśród osób o wyższym wynagrodzeniu.

Ilość ofert pracy w Polsce w 2022 po pandemii COVID-19

Najbardziej szczegółowych danych, przedstawiających oferty pracy w Polsce dostarcza raport grupy Grant Thornton - jednego z liderów w dziedzinie usług audytorskich, doradczych i outsourcingu, obecny w 140 krajach świata i działający w Polsce od 1993 roku. Najnowsza analiza została przygotowana przez zespół specjalistów na podstawie badania, przeprowadzonego na 50 najpopularniejszych krajowych portalach z ogłoszeniami o pracę.

W czerwcu 2022 liczba nowych ofert pracy zmniejszyła się o 7,5% do 288 409, w porównaniu do blisko 312 tysięcy w ub.r., osiągając jednocześnie najniższy poziom od lutego 2021. W 2020, gdy przeżywaliśmy szczyt obostrzeń, wprowadzanych w związku z pandemią, liczba wakatów była jednak aż o 18,9% (45 784 miejsc pracy) niższa. Obecne schłodzenie gospodarki przekłada się więc na rynek pracy w zdecydowanie łagodniejszy sposób.

W kwestiach bardziej lokalnych - w porównaniu do czerwca 2021 w bieżącym roku w większości dużych polskich miast odnotowano wzrost liczby ofert pracy. Do grupy tej należy Kraków (praca Kraków), Wrocław (praca Wrocław), Łódź (praca Łódź), Katowice (praca Katowice), Lublin (praca Lublin), Warszawa (praca Warszawa) i Gdańsk (praca Gdańsk), z czego w ostatnim z wymienionych liczba wolnych stanowisk zwiększyła się najbardziej (o 9%). Biorąc pod uwagę wszystkie z nich, na 1000 mieszkańców przypada 14,4 ofert pracy, z czego najwięcej w Krakowie (23,3 ofert na 1000 os.) i Warszawie (22,3 ofert na 1000 os.). Z dużych miast najgorzej wypada Bydgoszcz i Poznań, które odnotowały spadek ofert pracy o odpowiednio 11 i 8%. 

Pod względem poszukiwanych zawodów w czerwcu 2022 wciąż dominuje duży popyt na pracowników branży IT, w której liczba ofert wzrosła o 40% w porównaniu do analogicznego miesiąca ub.r. Przyczyn takiego stanu rzeczy należy doszukiwać się przede wszystkim w dynamicznym rozwoju sektora e-commerce. Większy popyt obserwuje się też wśród specjalistów związanych z prawem (+27%) i human resources (+22%). Odmiennie niż rok temu możemy zauważyć spadek ofert związanych z pracą fizyczną bądź zawodami medycznymi, które cierpiały na największe niedobory w trakcie pandemii.

Benefity i atrakcyjność ofert pracy po pandemii - co się zmieniło?

Atrakcyjność konkretnej oferty pracy dla pracowników będzie zależna nie tylko od wynagrodzenia, możliwości rozwoju i atmosfery panującej w firmie, ale także benefitów. Według badań w czerwcu 2022 na każde z ogłoszeń przypadało średnio 6,7 zachęt dla potencjalnych pracowników. Wskaźnik ten osiągnął najniższą wartość w środku pandemii (przeciętnie 4,8). Potwierdza to pogląd, według którego - mimo w wielu aspektach trudnej sytuacji - wciąż mamy w Polsce do czynienia z rynkiem pracownika, o którego uwagę trzeba zabiegać jak największą liczbą pozapłacowych atutów.

W aż 67% nowych ofert pracy znalazły się dodatkowe pakiety medyczne, a w 62% spośród nich - karty sportowe. Najpopularniejszym benefitem pozostają jednak darmowe szkolenia, obecne w 77% ogłoszeń. Długi czas (często przymusowej) pracy zdalnej sprawił, że coraz większa liczba pracowników zaczęła szczególnie doceniać ten rodzaj etatu, co zauważymy zwłaszcza wśród stanowisk specjalistycznych. W porównaniu do maja 2022 zwiększeniu o 54% uległa też liczba ofert, zapewniających elastyczność czasu pracy.

Pomimo wzrostu liczby benefitów, opublikowany raport GT wskazuje na spadek oczekiwań pracodawców. Przeciętnie na każdą nową ofertę w czerwcu 2022 przypadało 5,1 wymagań, stawianych przyszłemu pracownikowi, co jest równoznaczne ze spadkiem o 0,35 pkt w porównaniu do maja 2022 i czerwca 2019. Do najczęściej wymienianych spośród nich należy doświadczenie (w 76% ofert) oraz dyspozycyjność (40%), znajomość języka (34%) i wykształcenie (35%). Szczególnie w przypadku ostatniej z cech odnotowano największą zmianę - w maju 2022 odpowiedniej edukacji wymagało 48% firm, a w 2019 aż 60%.

Pandemia a rynek pracy 2022 - podsumowanie i wnioski

Eksperci krajowego rynku pracy pozostają zgodni, że dominującymi czynnikami, wpływającymi na jego stan, pozostaje schłodzenie gospodarki i wysoka inflacja, które w dużej części wciąż należy rozpatrywać jako długofalowe skutki pandemii SARS-CoV-2, wojna w Ukrainie oraz idący za nią kryzys surowcowy i zwiększona liczba uchodźców. W ostatnim z przypadków należy pamiętać jednak, że pomogła ona uzupełnić dotąd często zbyt duże braki kadrowe, które groziły spadkiem możliwości przedsiębiorstw, zahamowaniem rozwoju i problemem z wyhamowaniem inflacji. Ostatecznie na podstawie uproszczonej procedury do czerwca 2022 pracę podjęło 270 tys. Ukraińców, uciekających z kraju ogarniętego konfliktem.

Ogólna tendencja wskazuje, że rynek wciąż pozostaje chłonny na nowych pracowników. Mimo to spada ilość ofert na portalach z ogłoszeniami - w porównaniu do marca 2022, w czerwcu została ona zmniejszona o ponad 100 tys. Większość z dostępnych ogłoszeń dotyczy prac prostych, niewymagających wysokich kwalifikacji, takich jak kierowca czy kasjerka, dla których liczba wakatów wyniosła łącznie około 31 tys. Otwarcie gospodarek i zniesienie restrykcji przełożyło się też na wyraźny wzrost liczby ofert pracy w gastronomii i branży eventowej. Należy pamiętać, że wzrost zatrudnienia w okresie lata miał związek z dużą ilością prac sezonowych - na jesieni i w zimie będziemy najpewniej mieli do czynienia z klasycznym spadkiem dostępnych miejsc pracy.